Od decyzji ZUS-u po Strasburg Trochę Praktyki

Skąd w ogóle problem?

Bardzo często Zakład Ubezpieczeń Społecznych wszczyna postępowanie administracyjne z urzędu w stosunku do płatnika składek, ubezpieczonego lub świadczeniobiorcy np. w sprawie podlegania do ubezpieczeń społecznych, prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego, fikcyjności działalności gospodarczej, fikcyjności zatrudnienia itp.

Organ rentowy rozpoczynając postępowanie administracyjne działa m.in. w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż to właśnie ten akt prawny reguluje czynności oraz zakres działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na etapie przedsądowym. Przyczyn wszczęcia postępowania może być naprawdę dużo i często zdarza się, że dopiero z momentem otrzymania decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dowiadujemy się dlaczego wzbudziliśmy zainteresowanie Organu rentowego. Oczywiście bez paniki, nie zawsze bowiem postępowanie prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych skończy się dla nas źle, czyli decyzją od której możemy się odwołać, czasami po prostu Organ rentowy musi wyjaśnić pewne ,,wątpliwości”.

Skoro już jesteśmy ,,na celowniku”, warto się zastanowić jaki będzie kolejny krok Organu rentowego i co powinniśmy zrobić?

Jak postępować w
momencie wszczęcia
postępowania przez
Zakład Ubezpieczeń
Społecznych ?

Tak jak wspominaliśmy wcześniej, Organ rentowy na etapie przedsądowym działa m.in. w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego ale również na podstawie Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i w zależności od przedmiotu rozstrzygnięcia na podstawie innych ustaw.

Dlaczego powinniśmy o tym wiedzieć?

Ponieważ w toku postępowania na etapie przedsądowym jeszcze przed wydaniem decyzji przysługują nam prawo czynnego udziału w toczącym się postępowaniu prowadzonym przez Organ rentowy.

Po pierwsze wiedzmy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wszczynając postępowanie powinien nas o tym poinformować, co przeważnie robi wysyłając do nas pismo.

Po drugie korzystajmy ze swoich praw do których należy m.in. możliwość przeglądania akt sprawy, sporządzania notatek, kopii, odpisów, zgłaszania dowodów oraz wnoszenia zastrzeżeń do przeprowadzonych czynności.

Bierzmy aktywny udział w tym postępowaniu bo dosyć często zdarza się że nasz udział w postępowaniu przedsądowym przyniesie wymierne efekty w postaci satysfakcjonującej nas decyzji lub też Organ rentowy w ogóle odstąpi od wydania decyzji.

O czym jeszcze powinniśmy wiedzieć ?

A mianowicie o tym, że w toku postępowania przedsądowego nie jesteśmy zdani wyłącznie na siebie. Możemy korzystać z pomocy pełnomocnika który doradzi nam w jaki sposób postępować oraz jakie dowody możemy przedstawić przed wydaniem decyzji.

Decyzja – ścieżka odwoławcza, jak sobie z tym poradzić, co dalej?

W momencie otrzymania decyzji Organu rentowego przysługuje nam odwołanie do Sądu. Odwołanie wnosimy na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

Pamiętajmy, że termin miesięczny liczony jest od momentu otrzymania decyzji, nie daty decyzji czy też daty wysłania decyzji ale jej faktycznego otrzymania. Dlatego też nie przejmujmy się, jeżeli decyzja przyszła do nas listem zwykłym a nie poleconym. Decyzja wysłana listem zwykłym a nie poleconym to dosyć częsty proceder. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ustawowe prawo wynikające z art. 71 a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zgodnie z którym może wysłać decyzję listem zwykłym, w takim przypadku to na Organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia doręczenia oraz terminu doręczenia takiej decyzji.

Sądem właściwym do rozpoznania naszego odwołania jest Sąd właściwy dla naszego miejsca zamieszkania chyba, że przepisy wskazują inny Sąd. Tutaj z ,,pomocną dłonią” przychodzi do nas sam Organ rentowy który zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego musi nas pouczyć w decyzji, iż przysługuje nam odwołanie, w jakim terminie oraz do jakiego właściwego Sądu.

Po wniesieniu przez nas odwołania od decyzji Organ rentowy ma dwie możliwości. Pierwsza to niezwłoczne przekazanie odwołanie wraz z aktami sprawy do Sądu. Druga to zmiana lub uchylenie zaskarżonej decyzji lub orzeczenia, jeżeli uzna odwołanie za uzasadnione.

Dobre odwołanie od decyzji często skutkuje brakiem nadania dalszego biegu naszemu odwołaniu a co za tym idzie zmianą lub uchyleniem zaskarżonej decyzji. Jeżeli Organ rentowy nie przychyli się do naszych argumentów sprawa trafia do Sądu.

Sąd - Jak wygląda procedura?

Procedura jest bardzo prosta :

Sąd otrzymuje nasze odwołanie, przesyła nam pismo w którym przeważnie informuje nas o terminie pierwszej rozprawy oraz w którym załącza ustosunkowanie się Organu rentowego do naszego odwołania. Sąd zazwyczaj udziela nam terminu do odniesienia się do odpowiedzi na odwołanie, w której możemy się odnieść do twierdzeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Właściwy Sąd przeprowadza postępowanie oraz wydaje rozstrzygniecie w sprawie. Sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. W przypadku uwzględnienia odwołania Sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję Organu rentowego i orzeka co do istoty sprawy. W momencie ogłoszenia wyroku lub wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym i doręczenia wyroku, biegnie 7 dniowy termin na złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku. W przypadku złożenia wniosku Sąd ma 2 tygodniowy termin na sporządzenie uzasadnienia, natomiast w sprawach zawiłych miesiąc. Jest to termin instrukcyjny co oznacza, że w praktyce sporządzenie uzasadnienia trwa o wiele dłużej.

W momencie otrzymania uzasadnienia wyroku strona dla której wyrok jest niekorzystny może złożyć apelację, za pośrednictwem poczty lub bezpośrednio w Sądzie. Po złożeniu apelacji sprawa trafia do Sądu II instancji, który bada prawidłowość wydanego wyroku oraz wydaje orzeczenie zmieniające lub utrzymujące w mocy wydany wyrok. Dopiero w tym momencie wyrok staje się prawomocny.

Oczywiście może zdarzyć się tak, że żadna ze stron nie będzie skarżyć wyroku, wtedy wyrok I instancji staje się prawomocny.

Gdy wygrywamy sprawę i występujemy o uzasadnienie wyroku (albo o to uzasadnienie nie występujemy) często nurtuje nas pytanie kiedy wyrok staje się prawomocny i będziemy mogli cieszyć się z wygranej sprawy.

Możemy wówczas zasięgnąć informacji w Sądzie, dzwoniąc do biura obsługi interesanta lub bezpośrednio do wydziału i dowiedzieć się czy wpłynęła apelacja Organu rentowego czy też wyrok jest już prawomocny.

Często jest to etap, który kończy naszą przygodę i walkę z Organem rentowym

Wygrana lub przegrana – co dalej ?

Jeżeli wygramy sprawę wówczas Sąd przekazuje dokumenty do Organu rentowego – akta oraz prawomocny wyrok. Organ rentowy musi się ustosunkować i np. wypłacić nam zaległe pieniążki.

Jeżeli natomiast przegramy lub Organ rentowy przegra sprawę, a wartość przedmiotu sporu przekracza 10.000,00 zł istnieje możliwość złożenia skargi kasacyjnej od wyroku do Sądu Najwyższego czyli nadzwyczajny środek zaskarżenia.

Kasację ma prawo wnieść:

*strona – tylko od prawomocnego wyroku Sądu II instancji kończącego postępowanie. Jeżeli jednak strona nie zaskarżyła wyroku Sądu I instancji, lub Sąd II instancji zmienił wyrok na jej korzyść, kasacja nie przysługuje.

*Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka – od prawomocnego orzeczenia Sądu, kończącego postępowanie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Jeżeli jednak wartość przedmiotu sporu w postępowaniu przed polskimi Sądami nie przekroczy 10.000,00 zł i ścieżka odwoławcza została zakończona na II instancji czyli w Sadzie okręgowym lub apelacyjnym bez możliwości wniesienia skargi kasacyjnej a czujemy, że zostały pogwałcone nasze prawa człowieka warto zastanowić się nad skarga do Europejskiego Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.

Warto w tym momencie wskazać, że niestety ale Organ rentowy bardzo często narusza nasze prawa zawarte w Konwencji ETPCz.

Przed wniesieniem skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu konieczne jest skorzystanie ze wszystkich dostępnych krajowych środków odwoławczych, które mogą doprowadzić do zadośćuczynienia skutkom naruszenia praw lub bezpośrednio do usunięcia tych skutków. Termin na wniesienie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu wynosi 6 miesięcy i liczony jest od dnia wydania ostatecznej decyzji w skarżonej sprawie.

Skarga może zostać wniesiona przez każdą osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lecz posiadającą zdolność prawną, która stała się ofiarą naruszenia któregoś z praw gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka lub jej protokoły dodatkowe, przy czym naruszenie to musi dotyczyć jej osobiście.

Skarga może zostać wniesiona wyłącznie przeciwko państwu-stronie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, czyli temu państwu które ratyfikowało EKPC oraz wybrany protokół dodatkowy, jeżeli zarzut podniesiony w skardze dotyczy praw gwarantowanych tym protokołem.

Przedmiotem skargi mogą być wyłącznie zachowania (działania lub zaniechania) władz publicznych danego państwa-strony.