Osoby prowadzące działalność gospodarczą, a także będące osobami współpracującymi wielokrotnie spotykają się z dylematem co zrobić w momencie rozpoczęcia i zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego lub urlopu ojcowskiego w kwestii dokonania wyrejestrowania i zarejestrowania do ubezpieczenia chorobowego. Stanowisko ZUS oraz większości Sądów jest jednoznaczne. Zadaniem zarówno Organu rentowego jak i większości Sądów z momentem rozpoczęcia zasiłku macierzyńskiego należy wyrejestrować się z ubezpieczeń społecznych (w tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego) i dokonać ponownej rejestracji do ubezpieczeń społecznych (w tym dobrowolnego chorobowego, jeżeli chcemy być objęci ponownie ubezpieczeń chorobowym) po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Skąd takie stanowisko?
Stąd, iż z momentem rozpoczęcia pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą oraz współpracujący z nimi, z mocy prawa zostają objęci ubezpieczeniem społecznym tj. rentowym i emerytalnym (bez chorobowego) z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, a nie prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem Organu rentowego nie możemy być objęci obydwoma tytułami ubezpieczenia czyli z prowadzonej działalności gospodarczej jak i zasiłku macierzyńskiego obowiązkowo. Organ rentowy żąda od nas stosownego wyrejestrowania z ubezpieczeń emerytalnych i rentowych z tytułu działalności gospodarczej z kodu 0510 00 lub
0570 00.
Z momentem zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego tak jak wspomnieliśmy wcześniej powinniśmy dokonać ponownej rejestracji do tych ubezpieczeń w szczególności do ubezpieczenia chorobowego abyśmy znowu mogli podlegać pod te ubezpieczenia- takie jest stanowisko ZUS i do niedawna większości Sądów.
Co w momencie kiedy tego nie zrobimy, a powstanie u nas niezdolność do pracy? Składając zwolnienie możemy być bardziej niż pewni, że otrzymamy odmowę prawa do zasiłku i pozostanie nam wtedy jedynie ponowna rejestracja do ubezpieczenia chorobowego i złożenie ewentualnego odwołania do Sądu.
Ale zaraz czy jest sens odwoływać się od takiej decyzji?
Biorąc pod uwagę fakt, iż jedyne co tracimy w momencie przegranej to koszty zastępstwa procesowego na rzecz ZUS w kwocie 180,00 złotych i ewentualne wynagrodzenie naszego pełnomocnika, to naszym zdaniem jak najbardziej tak.
Dlaczego?
Bo istnieją stanowiska odmienne prezentowane przez Sądy, że takiego wyrejestrowania z ubezpieczeń w momencie rozpoczęcia pobierania zasiłku oraz zgłoszenia po zakończeniu takiego zasiłku nie trzeba robić. Sądy argumentują to tym, że przerwa w podleganiu do ubezpieczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej powstaje z mocy prawa oraz po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego z mocy prawa ponownie jesteśmy objęci ubezpieczeniami społecznymi z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, w tym dobrowolnym chorobowym-skoro nie wyrejestrowaliśmy się wcześniej z tego ubezpieczenia. Ponadto zauważmy, iż nie ma de facto żadnego przepisu w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych który wskazywałby wprost, że takich czynności należałoby dokonywać a wręcz przeciwnie art. 36 ust. 9 a ustawy systemowej mówi, że: Zgłoszenia do ubezpieczeń osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 19, dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym. Osobami o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy systemowej są właśnie osoby pobierające zasiłek macierzyński. Dodatkowo mamy przecież art. 2a ustawy systemowej który nakazuje równe traktowanie ubezpieczonych czyli osób prowadzących działalność gospodarczą i pracowników (którzy nie muszą dokonywać stosownego zarejestrowania), a także art. 14 ust. 3 ustawy systemowej który nakazuje traktować zasiłek macierzyński jako okres opłacania składek. Dlatego walczmy do końca, bo być może trafimy na Sąd który ma inne stanowisko i poprze naszą argumentację.
A dlaczego uważamy że nasza argumentacja jest słuszna?
Ponieważ potwierdził to ostatnio Sąd Najwyższym w jednym ze swoich orzeczeń w którym wskazuje, że : ,,O dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym decyduje sam zainteresowany(ubezpieczony). Należy zwrócić uwagę na art. 14 ustawy systemowej i stwierdzić, że jest to regulacja zamknięta. Określa kiedy powstaje i kiedy ustaje dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Przepis nie przewiduje przerwy w dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym ani zawieszenia tego ubezpieczenia. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe rozpoczyna się i kończy w sytuacjach opisanych w art. 14 ustawy systemowej. W sprawie nie ma sporu, że ubezpieczona zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i miała prawo do zasiłku chorobowego a potem do zasiłku macierzyńskiego przez rok, liczonego od zgłoszonej przez nią podstawy. Nie można stwierdzić, że zasiłek macierzyński powoduje ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy systemowej, bo ustanie tytułu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz chorobowemu należy rozumieć jako zaprzestanie działalności gospodarczej (art. 3 pkt 1 ustawy zasiłkowej oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy systemowej).”.
Większość osób stykających się z tym problemem podąża także za praktyką Organu rentowego i od razu po telefonie Pani z ZUS idzie złożyć stosowne dokumenty. Pamiętajmy, iż wyrejestrowanie się z dniem porodu może oznaczać jeszcze gorsze konsekwencje, niż jego brak. Na dzień porodu musimy bowiem podlegać do ubezpieczenia chorobowego by przysługiwał nam zasiłek macierzyński. Może się okazać, iż złożenie ZWUA z dniem porodu będzie oznaczało cofnięcie zasiłku macierzyńskiego. Praktyka ZUS-u jest tak różnorodna, że nie ukrywamy, iż znane nam są sposoby na to by bez ZWUA i ZUA poradzić sobie komfortowo z ta sytuacja i dalej utrzymywać podstawę identyczna jak na zasiłku macierzyńskim. Przestrzegamy jednak przed jednym NIE RÓBCIE ZWUA WSTECZ.
Także drodzy rodzice prowadzący działalność gospodarcza lub będący osobami współpracującymi przy tej działalności zapraszamy do kontaktu. Pomożemy Wam rozwiązać problem w taki sposób aby nie odbierać Wam czasu przeznaczonego dla Waszych słodkich maluchów w tym trudnym dla Was okresie rozważań na temat tego jak poradzić sobie z tymi drukami. Uważamy, iż zgodnie z jednym z pozytywnych wyroków warto walczyć o swoje w tej sprawie: ,,Stosownie do treści art. 4 ust 2 ustawy zasiłkowej do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego (…) W przypadku odwołującej rodzi się pytanie, w jaki sposób potraktować okres zasiłku macierzyńskiego .W ocenie sądu okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, jak i każdego innego ze świadczeń wymienionych w ustawie zasiłkowej, jest okresem, w którym osoba ubezpieczona pobierająca to świadczenie zwolniona jest z obowiązku zapłaty składki chorobowej. Zarówno pracownik jak i osoba prowadząca działalność gospodarczą, w okresie pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego czy też zasiłku macierzyńskiego, zwolnieni są z obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie chorobowe, pomimo trwania tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, czy też prowadzenia działalności gospodarczej. Świadczenie wskazane w ustawie zasiłkowej co do istoty zastępują wynagrodzenie, którego osoby pobierające świadczenia nie mogą uzyskiwać, gdyż są albo niezdolne do pracy, albo sprawują opiekę nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny. Inne rozumienie przepisów prowadziłoby do wniosków absurdalnych. Osoba korzystająca z urlopów bezpłatnych czy też korzystająca z urlopu wychowawczego, traktowana byłaby lepiej, niż osoba świadcząca pracę, która tylko czasowo nie może jej wykonywać z powodu choroby, bądź z racji ochrony macierzyństwa sprawuje opiekę nad dzieckiem. W okresie przebywania na urlopie bezpłatnym wszelkie prawa i obowiązku stron stosunku pracy są zawieszone, co trudno traktować korzystniej niż okres świadczenia pracy. Ochrona macierzyństwa wymaga traktowania okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego, jako okresu zwolnienia z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie chorobowe. Ustawodawca zasadnie nie wymienił w treści art. 4 ust 2 ustawy zasiłkowej okresów pobierania zasiłków macierzyńskich, jak i innych świadczeń z ustawy zasiłkowej, gdyż było oczywistym, że te okresy nie mogą być traktowane jako przerwa w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu. Wyrazem szczególnej ochrony macierzyństwa jest to, że państwo finansuje składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłki macierzyńskie, nie opłaca zaś składek na ubezpieczenie chorobowe, gdyż z istoty nie ma takiej potrzeby w stosunku do osoby która sprawuje opiekę nad dzieckiem. Przyjęcie, że okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, jak i pozostałych zasiłków z ustawy zasiłkowej, miałby stanowić przerwę w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu prowadziłoby do skutku, że w każdym przypadku korzystania ze świadczeń przez okres dłuższy niż 30 dni, każdy ubezpieczony musiałby na nowo rozpoczynać okres wyczekiwania (30 lub 90 dni) takiej praktyki przecież się nie stosuje, gdyż byłaby sprzeczna z ustawą. Inna kwestią jest to, że przepis art. 14 ust 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wskazuje okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego jako przyczyny ustania podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Kończąc argumentację wystarczające jest odwołanie się do treści art. 14 ust 3 ustawy systemowej, który stanowi, że za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.”
Aktualizacja z dnia 12 lipca 2019 roku
Niestety w dniu dzisiejszym zapadła uchwała SN w składzie 7 sedziów, która mówi sama za siebie …..jest wielką niesprawiedliwością wynikajacą zapewne z takiej potrzeby rynku. Poniżej treść:
W dniu 11 lipca 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów, po rozpoznaniu w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zagadnienia prawnego przedstawionego we wniosku Pierwszego Prezesa SN o dokonanie tzw. abstrakcyjnej wykładni przepisów prawa ubezpieczeń społecznych określających zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, podjął uchwałę następującej treści:
Rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego (art. 9 ust. 1c w związku z art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2019 r., poz. 300 ze zm.).
Wymieniona uchwała została podjęta w odpowiedzi na wniosek złożony przez Pierwszego Prezesa SN w trybie art. 83 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst Dz.U. z 2019 r., poz. 825) o usunięcie rozbieżności, jaka w ostatnim czasie ujawniła się w orzecznictwie Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o wysokość zasiłków wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego. Źródłem dostrzeżonej przez Pierwszego Prezesa SN rozbieżności orzeczniczej były odmienne sposoby wykładni niektórych przepisów określających zasady podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. W szczególności różnica stanowisk, jaka zarysowała się na tle poszczególnych spraw rozstrzyganych przez Sąd Najwyższy, dotyczyła sposobu interpretacji art. 9 ust. 1c, art. 11 ust. 2 i art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 300; dalej – u.s.u.s.). Z uwagi na nieprecyzyjność sformułowań, jakie zostały użyte w treści ww. przepisów, wątpliwości orzecznicze wzbudzała kwestia dotycząca określenia następstw prawnych, jakie dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, objętej dobrowolnie – na jej wniosek – ubezpieczeniem chorobowym (art. 14 ust. 1 i 1a w związku z art. 11 ust. 2 u.s.u.s.), wynikają z faktu pobierania przez tę osobę zasiłku macierzyńskiego (świadczenia finansowanego z ubezpieczenia chorobowego).
Ta ostatnia okoliczność jest ustawowo klasyfikowana jako odrębny – względem prowadzenia pozarolniczej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s.) – tytuł podlegania przez osobę pobierającą zasiłek macierzyński obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 6 ust. 1 pkt 19 u.s.u.s.). Jednocześnie pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie stanowi tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie (art. 11 u.s.u.s.).
Wyraźna różnica zdań, która zarysowała się w judykaturze Sądu Najwyższego na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy, dotyczyła wątpliwości interpretacyjnych związanych z kwestią, czy dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, jakim została objęta – na swój wniosek złożony przed rozpoczęciem korzystania z prawa do zasiłku macierzyńskiego – osoba prowadząca pozarolniczą działalność, ustaje w związku z rozpoczęciem pobierania przez tę osobę zasiłku macierzyńskiego, czy też trwa ono w sposób nieprzerwany przez cały okres pobierania tego świadczenia, po czym jest kontynuowane, chyba, że w międzyczasie wystąpi którakolwiek z okoliczności wymienionych w art. 14 ust. 2 u.s.u.s. (przepis ten określa 3 grupy przypadków, w których ustaje dobrowolne ubezpieczenie chorobowe).
W odniesieniu do tego zagadnienia w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane były aż trzy rodzaje stanowisk. Według pierwszego stanowiska, ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność ustaje z chwilą nabycia przez nią prawa do zasiłku macierzyńskiego, skutkiem czego osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest wyłączona z tego ubezpieczenia co najmniej przez okres równy okresowi pobierania zasiłku macierzyńskiego. W następstwie takiego stanu rzeczy osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego zamierza korzystać z ochrony, jaką zapewnia osobom zainteresowanym ubezpieczenie chorobowe, powinna złożyć nowy wniosek o objęcie jej (ponownie) ubezpieczeniem chorobowym, przy czym ze względu na uwarunkowania wynikające z art. 14 ust. 1 i 1a u.s.u.s. złożenie przedmiotowego wniosku staje się skuteczne nie wcześniej, niż pierwszego dnia po upływie okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. W konsekwencji „przymusowa przerwa” w ubezpieczeniu chorobowym osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, spowodowana korzystaniem przez nią z prawa do zasiłku macierzyńskiego, prowadzi do sytuacji, w której nie jest zachowana ciągłość ubezpieczenia chorobowego, co może mieć istotne znaczenie przy ubieganiu się osoby prowadzącej pozarolniczą działalność w przyszłości o dalsze świadczenia finansowane z ubezpieczenia chorobowego (np. o zasiłek chorobowy), jak również może wpływać na sposób ustalania wysokości świadczeń zasiłkowych.
Zgodnie z drugim wariantem orzeczniczym, ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność wcale się nie kończy z chwilą rozpoczęcia pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale ustaje dopiero w momencie zaprzestania korzystania z tego świadczenia. Jest tak dlatego, że w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego dobrowolne ubezpieczenie chorobowe uzyskuje, w rozumieniu art. 13 pkt 13 u.s.u.s., status prawny obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego na okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, który ustawodawca kwalifikuje – na zasadzie fikcji prawnej – jako okres opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe (art. 14 ust. 3 u.s.u.s.). Tym niemniej po upływie okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego „przejściowe” podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego kończy się, co wymaga złożenia przez osobę zainteresowaną wniosku o ponowne objęcie jej adekwatnym tytułem podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, w terminie przez nią wybranym (art. 36 ust. 5 u.s.u.s.). Przy takim założeniu osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego, zamierza zachować ciągłość ubezpieczenia chorobowego, powinna niezwłocznie (zasadniczo w terminie 7 dni po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego) zgłosić się do tego ubezpieczenia z racji prowadzenia działalności pozarolniczej (co już raz uczyniła – w okresie poprzedzającym rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego) i opłacić należną składkę.
Wreszcie wedle trzeciego poglądu jurydycznego, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, zainicjowane wnioskiem złożonym przed rozpoczęciem pobierania zasiłku macierzyńskiego, nie ustaje ani z chwilą rozpoczęcia pobierania zasiłku macierzyńskiego, ani z chwilą zakończenia korzystania z tego świadczenia. Trwa ono w sposób nieprzerwany tak długo, aż wystąpi którakolwiek z okoliczności wskazanych enumeratywnie w art. 14 ust. 2 u.s.u.s. Przy takim założeniu osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego jest w dalszym ciągu zainteresowana korzystaniem z ochrony, jaką gwarantuje jej ubezpieczenie chorobowe, wcale nie musi ponawiać wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem. Wystarczy, że terminowo opłaci składkę należną na ubezpieczenie chorobowe za okres przypadający bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Ujawniona w orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżność w wykładni przepisów określających zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą skłoniła Pierwszego Prezesa SN do postawienia we wniosku skierowanym w trybie art. 83 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym następującego pytania:
„Czy rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, skutkuje ustaniem tego ubezpieczenia na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 300)?”.
Na tak zadane pytanie Sąd Najwyższy w składzie powiększonym odpowiedział twierdząco, wskazując, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych należy interpretować w sposób ścisły. Jakkolwiek konstrukcja aktualnie obowiązujących przepisów określających zasady podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność jest daleka od doskonałości, to jednak treść tych regulacji nie pozwala na wyprowadzenie wniosku, zgodnie z którym ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, która rozpoczęła pobieranie zasiłku macierzyńskiego, w dalszym ciągu trwa w okresie pobierania tego świadczenia. Przyjęcie takiej tezy oznaczałoby akceptację dla wykładni contra legem. Tymczasem Sąd Najwyższy – zdając sobie sprawę z mankamentów redakcyjnych, jakimi są dotknięte niektóre przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (spowodowane m.in. licznymi nowelizacjami tej ustawy) – nie może jednak zastępować ustawodawcy w wykonywaniu działalności prawotwórczej i nie posiada kompetencji do „poprawiania” nieprecyzyjnie (wadliwie) sformułowanych regulacji prawnych.
Pogląd wyrażony w uchwale składu powiększonego oznacza więc w praktyce, że osoba, która zakończyła pobieranie zasiłku macierzyńskiego a wcześniej zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą, w celu skorzystania na przyszłość z ochrony, jaką ubezpieczenie chorobowe daje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, musi ponownie zgłosić się do tego ubezpieczenia (tzn. złożyć odpowiedni wniosek) i opłacić należną składkę.
Zachęcamy do skorzystania z oferowanych przez nas usług w niniejszym zakresie, więcej w zakładce ,,Co oferujemy” lub za pośrednictwem zakładki ,,Kontakt”. Masz problem po prostu napisz.
KOMENTARZE 1